Terrain
General Condition
Wiang Bua is located on a hill that is not very high. It is characterized by hills that slope down from the high mountains in the west. These hills are interspersed with each other. and there are some valley plains separated Including a creek flowing through it.
from the survey of archaeological sites Found that the characteristics of the two cities are located close to each other and have a connecting embankment. In addition, outside the city, about 2 kilometers away from the south, found archaeological sites. That may be a source of kilns as well (Department of Fine Arts 1986)
Height above mean sea level
450 metersWaterway
Ing River, Huai Mae Tam
Geological conditions
This western lowland area is considered the most important plain of the province. Phayao, especially the plains in Mueang Phayao District which is a pan resulting in a large basin for the eastern plains of Kwan Phayao It is a trading center and the location of the community. Another important area in Mueang Phayao District including the plains on the northeast side of Kwan Phayao Which looks like a flat wavy slope (a area with high and low hills alternating) the area that is the location of various government agencies. (Geomorphology of Phayao Province 2010)
Archaeological Era
historical eraera/culture
Lanna periodArchaeological age
12th Buddhist Century, 20th-21st Buddhist CenturyScientific age
1803-1943Types of archaeological sites
Habitat, place of productionarchaeological essence
Wiang Bua The city's layout is in the northeast and southwest directions. There is a pattern similar to the one leaves Bodhi. The tip of the Bodhi leaf is on the northeast side. The length of the city is about 800 meters, the widest is about 400 meters.
North-West and East moats There is only one floor and only the east side is a creek that flows closely through the earthen wall. The moat is about 10.50 meters wide, and the inner city wall is about 6.50 meters wide. Outside the city, probably caused by digging a moat and bringing part of the soil to fill it as an outer embankment as well. But the size and volume are less than the inside by about 5 meters wide.
As for the moat on the south side of Wiang Bua, there is a two-tiered moat with an earthen embankment in between. The inner moat is about 8.20 meters wide, the soil embankment is about 7.80 meters wide, and the outer ditch is about 9 meters wide. The line of the ditch in this layer is dug on a hill higher than the other 3 and lies in a straight line in the east-west direction. The average total moat is about 1.50 - 2.00 meters.
In addition, on the south side of this Wiang Bua You can also observe the ridge line that lies in the north-south direction. from Wiang Bua Connect to another city Which is south of this Wiang Bua.
The condition of Wiang Bua will pour a slope from the south side enter the city The condition of the area within the city will look like a slope at the foot of the hill. The wavy style that doesn't have much difference in height. The lowest area should be in the northeast. looks like a basin with an embankment on the city wall reduced to a higher edge Other side of the embankment obviously
At present, within Wiang Bua is the site of Ban Bua Community. There are houses and schools, farming and gardens scattered among the villagers. have their own roads which is one of the reasons that the city wall Each side was greatly invaded and destroyed.
for another city south side Contact with Wiang Bua has no exact name. Here, let's call it Wiang Bua Song, which is located on a higher hill. Wiang Bua Nueng The area within the city will look like a large wavy wave overlapping each other. Antiques are not found within the city.
The layout of the town should be a rectangular shape that lies in the north-south direction, approximately 400 meters wide and 600 meters long, with a moat on the north that connects to Wiang Bua Nueng. found a single-tiered moat, approximately 9.70 meters wide, and an earth embankment about 7 meters wide.
As for the eastern moat, there are two-tiered moat, the inner moat is about 11 meters wide, the soil embankment is about 8 meters wide, the outer moat is about 7 meters wide, and the soil embankment is about 4 meters wide, and the average depth is about 1.50 – 2.00 meters as well. P>
Wiang Bua Nueng moat south and west There will be very incomplete condition because some of the land is used for agriculture. Some soil has been excavated. urban conditions There are some perennial plants everywhere. antiques not found No dwellings were built. The area gradually poured into the surrounding area.
Wiang Bua has a plan in the shape of two lotus flowers next to each other. If viewed from an aerial photographic map, it looks like a turtle. because of the Wiang Bua Nueng moat It looks like a lotus bud shaped like a turtle's head. The Wiang Bua Song Moat looks like a square When they are close together, they look like turtles. At present, Ban Wiang Bua has become a village where most of the villagers live in agriculture. Little known in the past, this place used to be a large pottery production area of Phayao and was important to the community in the past (Benjaphan Rungsuphatanon, 2007).
Source surrounding furnace
The source of the earthenware kiln Mon Aom Located outside Wiang Bua Nueng, on the south side, about 2 kilometers away, it is located in the area of Khao Mon Om. On the north side of the furnace there is a creek that flows through the forest in the east-west direction. The streams in the creek are only seasonal. Not all the time
The location of the furnace source is between the foothills. Mon Aom in the north and Huai Pa Khao within the area have sandstone sources everywhere. Found fragments of earthenware scattered in groups all over the area. The area looks like a hole. are generally caused by illegally digging for pottery Or it may be the nature of the location of the stove as well.
Because in the survey this area already No traces of the kiln were found. Probably found only fragments of containers falling everywhere.
Therefore, it may be assumed to be of two types:
It is a characteristic of an earthen kiln that is dug into a hole in the foothills of the hill. The same as at the Tao site, Wang Nuea, Lampang Province. or the nature of the pit furnace can be as well because the parts of the furnace wall were not found incinerated fall to be seen but nevertheless From the topography that allows this area to be able to set up a furnace source as well. because there is a creek that is not very large, flowing through and on the other side is the foothill There is a forest nearby (Department of Fine Arts, 1986, 41-42).
Archaeological evidence
Ancient artifacts found from Wiang Bua Archaeological Site Because Wiang Bua has a very spacious area. Therefore, archaeological evidence Therefore, the area for collecting antiques is divided into 3 sources, namely
- General areas within Wiang Bua
- The area inside Wiang Bua Northeast side
- At the site of the Mon-Aom kiln source.
1. The area within Wiang Bua in general Ancient artifacts found Most of them are earthenware fragments. Which from the nature of the soil can be divided into two main types:soil and stoneware Both coated and uncoated versions are available. Found both the edge of the mouth - private and the bottom of the container, also found clay bricks. one more piece as the following details
1.1 Wraps of earthenware, earthenware Found 2 pieces. The container looks like this
ground beef Please go into detail
Technical Formed by hand and using a dial.
Color Incomplete glaze (not yet fused to glass) Very pale brown (10YR
7/3 VERY PALE BROWN)
The color of the meat, clay, stuffing. red (2.5 YR 5/6 RED)
Decoration
- Smooth surface
- opaque coating only inside the container
Assumed shape The bowl has a mouth that has a rounded edge. There is a ridge under the edge of the mouth inside the container, the curve is tested down to the base. The buttocks are short, thick, average 0.4-0.8 cm.
1.2 Shards of earthenware, stoneware Found 2 pieces as parts of the container with characteristics
ground beef Quite detailed
Technical Formed by hand and using a dial.
Color, skin color Yes
- Grayish brown (10 YR 5/2 GRAYISH-BROWN)
- BROWN (7.5 YR 5/2 BROWN) Intestinal color Dark grayish brown (7.5 YR 5/2 BROWN)
Decoration Smooth surface
assumption shape
Ha Mouth open, isthmus, body protruding, arched down towards the base of the buttocks, flat, average thickness 0.5-0.6 cm.
1.3 Shards of earthenware, porcelain stoneware Found 13 pieces, both private and the bottom of the container. It has the following characteristics:
ground beef Quite detailed
Technical molded by hand and use the dial
Color
Clear lacquer
- Olive green(5 Y 4/4 OLIVE)
- LIGHT GRAY(5Y 7/2 LIGHT-GRAY)
- LIGHT OLIVE GRAY (5Y 6/2 LIGHT OLIVE GRAY)
- DARK OLIVE GRAY, PALE YELLOW(5 YR 7/3 PALE YELLOW)
matte water color
- YELLOW(10 YR 7/6 YELLOW)
- White(10 YR 8/1 WHITE) light gray
- (10 YR 7/1 LIGHT GRAY)
- Grayish brown (2.5 YR 5/8 GRAYISH BROWN)
The color of the clay
- Reddish brown (2.5 YR 5/4 REDDISH BROWN)
- Light Red(10 YR 4/3 WEAK RED)
- DARK GRAY (10 YR 4/1 DARK GRAY )
- Very dark gray (10 YR 3/1 VERY DARK GRAY)
- Black(5.5 YR 2/ BLACK)
- White(7.5YR N8 WHITE)
- Smooth surface, clear coating only inside the container.
Decoration Smooth surface, both clear and matte both outside and inside the container except the outer bottom Decorate the surface under the opaque coating. (The coating is incomplete It is not fused to glass, white color (10 YR 8/2 WHITE) with inverted isosceles triangle imprint. arranged horizontally
Assumed shape
a bowl The mouth is open, the edge of the mouth is rounded, the body curves down towards the base. short ass Mouth diameter 18 cm, average thickness 0.2-0.6 cm, bottom diameter 12 cm, with both clear coatings. and opaque Outside and inside the container except the outer bottom
Hai Mouth open, isthmus, body outstretched, arched towards the base, flat bottom, average thickness 0.5-0.8 cm.
Brick Found 1 piece in perfect condition with the following characteristics:
ground beef The clay is quite coarse.
Technical Formed by pressing from a mold
Color The same color of the inner clay and blue is RED (2.5 YR 5/6 RED).
Decoration Smooth surface
Shapes and sizes Rectangular shape, width 15 cm. length 22 cm., thickness 4 cm.
2. Inside Wiang Bua Northeast side
Ancient artifacts were found in this area that resembled the lowest basin in Wiang Bua. It is now a farmland for villagers. From the survey, 27 pieces of clay pottery, glazed stoneware, both the mouth, the body and the bottom of the vessel were found, as detailed below.
Shards of earthenware, porcelain stoneware
ground beef Quite detailed
Technical molded by hand and use the dial
Color
Clear water-based paint
- Olive green(5Y 4/2 OLIVE)
- OLIVE GREY (5Y 5/2 OLIVE GRAY)
- LIGHT OLIVE GRAY (5Y 6/2 LIGHT OLIVE GRAY)
- Pale olive green (5Y 6/23 PALE OLIVE)
Opaque paint (The glaze is incomplete and has not yet melted into glass)
- DARK GRAY BROWN (10 YR 4/2 DARK GRAYISM BROWN )
- Very pale brown (10 YR 7/4 VERY PALE BROWN)
Glossy color
- Black (2.5 Y N2/ BLACK)
- Very dark gray (10 YR 3/1 VERY DARK GRAY)
- Light RED(2.5YR 4/2 WEAK RED)
- GRAY(5 YR 5/1 GRAY)
- LIGHT GRAY(10 YR 7/1 LIGHT GRAY)
Decoration
- Smooth surface, coated inside and outside except the outer The inside of the container is transparent. Olive green (5Y 4/3 OLIVE) The outside of the container is matte dark greyish brown (10 YR 4/2 DARK GRAYISH BROWN).
- Decorate the surface under the clear glaze inside the container with patterns. Digging patterns are arranged vertically. undulating inner body area The excavated pattern is a kankood pattern and a circle pattern. The bottom of the water is transparent, olive green, olive green and grayish.
Assumed shape
a bowl open mouth rounded edge There is a ridge under the edge of the mouth inside. The body curves down towards the base. short ass Bowl mouth diameter 16-24 cm. average thickness 0.4-0.8 cm. bottom diameter 14-15 cm. height 5.5-7.5 cm. Coated both outside and inside. except the outer part The inside is clear lacquered in olive green. grayish olive green Lip rim and exterior are glossy, pale brown, dark grayish-brown.
3. Area at Mon Om earthenware kiln area
All the artifacts found were fragments of pottery, which were found in large numbers. In surveying and collecting samples of antiques, we chose to collect only the private lip margins, both smooth surfaces and slightly different patterns. and the bottom of the container, which is found in both clay and stoneware, both coated and uncoated Some of the pottery fragments are probably pre-coated. The earthenware style may be due to the inability to control the temperature regularly. Details are as follows:
1 fragments of earthenware, clay pottery Found 68 pieces, including the mouth, the body and the bottom of the container. It looks like this
ground beef They range from a rather coarse-grained texture.
Technical Shaped by hand and using a dial.
Opaque paint (The glaze has not yet melted into glass) There are various colors as follows:
- Very pale brown (10 YR 7/4 VERY PALE BROWN)
- WHITE(10YR 8/2 WHITE)
- Pink(7.5 YR 8/4 PINK)
Glossy color
- เทาเข้ม(10YR 8/1 DRAK GRAY)
- แดงจาง(2.5YR 6/6 LIGHT RED)
- น้ำตาล(7.5YR 5/4 BROWN)
- แดง(2.5YR 6/6 RED)
- เหลือง(10YR 8/6 YELLOW)
- น้ำตาลซีดมาก(10YR 7/4 VERY PALE BROWN)
การตกแต่ง
- ผิวเรียบ เคลือบผิวด้วยน้ำเคลือบขุ่น (น้ำเคลือบยังไม่หลอมตัวเป็นแก้ว) มีดังนี้
- เคลือบด้านในด้านเดียว
- เคลือบด้านนอกและส่วนปากด้านใน ยกเว้นส่วนก้นด้านนอก
- ตกแต่งลวดลายบนผิว ตกแต่งใต้เคลือบ ลายขุด ลายเส้นตรงตามแนวนอนและขุดเป็นร่องเรียงตัวกันตามแนวดิ่ง บริเวณลำตัวด้านใต้น้ำเคลือบขุ่นสีชมพู (7.5YR 8/4 PINK)
- ลายประทับ ลายสามเหลี่ยมหน้าจั่วหัวกลับ เรียงกันตามแนวนอนถัดลงมาจากลายเส้นตรงใต้น้ำเคลือบขุ่นสีชมพู (7.5YR 8/4 PINK)
รูปทรงสันนิษฐาน
ชาม ปากบานออกขอบปากมน ใต้ขอบปากด้านในเป็นสัน ตัวโค้งสอบเข้าหาส่วนฐาน ก้นมีสันเตี้ยๆ เส้นผ่านศูนย์กลางปากกว้าง 16-14 ซม. หนาเฉลี่ย 0.3 ซม. สูง 4-5 ซม. เส้นผ่าศูนย์กลางก้น 12-16 ซม. เคลือบขุ่นด้านในด้านเดียว น้ำเคลือบยังไม่หลอมตัวเป็นแก้ว สีชมพู (7.5 YR 8/4 PINK)
ไห ปากบานออก ขอบปากมน คอสั้น ลำตัวผายออกแล้วโค้งสอบลงหาส่วนฐาน ก้นเรียบแบน เส้นผ่านศูนย์กลางปาก 20 ซม. หนา 0.4 ซม. ตกแต่งใต้น้ำเคลือบด้วยลายขุดและลายประทับ รูปเส้นตรงและสามเหลี่ยมหน้าจั่วหัวกลับเรียงกันตามแนวนอนเคลือบขุ่นทั้งด้านนอกและด้านในใต้ขอบปาก ยกเว้นส่วนก้นด้านนอก น้ำเคลือบสีชมพู(7.5 YR 8/4 PINK)
2. เศษภาชนะดินเผาเนื้อเครื่องหิน พบ 26 ชิ้น มีทั้งส่วนปาก ส่วนตัว และส่วนก้นภาชนะ มีลักษณะดังนี้
เนื้อดิน ค่อนข้างละเอียด
เทคนิค ขึ้นรูปด้วยมือและใช้แป้นหมุน
สี
สีผิว
- สีน้ำตาลแกมแดง (5YR 5/3 REDDISH BROWN)
- เทาแกมแดง(5YR 5/2 REDDISH GRAY)
- เทา(2.5 YR N6/ GRAY)
- เทา(5 YR 5/1 GRAY)
สีเนื้อดินไส้ใน
- เทาเข้ม(5YR 4/1 DARK GRAY)
- เทาจาง(10YR 7/1 LIGHT GRAY)
- แดงแกมเหลือง(5YR 5/8 YELLOWISH RED)
- น้ำตาลแกมแดง(5YR 4/3 REDDISH BROWN)
- น้ำตาลแกมแดง(5YR 4/3 REDDISH BROWN)
การตกแต่ง ผิวเรียบ ตกแต่งผิวด้วยลายขุด(Excising) เป็นลายเส้นตรงขนานกันตามแนวนอน
รูปทรงสันนิษฐาน
ไห ปากบานออกมีทั้งขอบปากมน และขอบปากหักฉาก เป็นสันด้านนอกคอคลอดลำตัวผายออกแล้ว สอบลงหาส่วนฐาน ก้นเรียบแบน เส้นผ่าศูนย์กลางปาก 15-17 ซม. หนาเฉลี่ย 0.5-0.7 ซม. เส้นผ่านศูนย์กลางก้น 11-14 ซม.
ครก ปากบานออก ขอบปากม้วนกลมออกด้านนอก ลำตัวโค้งสอบหาส่วนฐาน ซึ่งเป็นเชิงเตี้ย ก้นเรียบแบน หนาเฉลี่ย 0.9 ซม. เส้นผ่านศูนย์กลางก้น 9 ซม.
อ่าง ปากตรง มีทั้งขอบปากมน และขอบปากม้วนเป็นสันออกด้านนอก ลำตัวโค้งสอบลงหาส่วนฐาน ก้นเรียบแบน เส้นผ่านศูนย์กลางปาก 20-24 ซม. หนาเฉลี่ย 0.4-1 ซม.
3 เศษภาชนะดินเผาเนื้อเครื่องหิน เคลือบพบ 280 ชิ้นมีทั้งปาก ตัว และก้นภาชนะ มีลักษณะดังนี้
เนื้อดิน ค่อนข้างละเอียด
เทคนิค ขึ้นรูปด้วยดินและใช้แป้นหมุน
สี
สีน้ำเคลือบใส
- สีเขียวมะกอก(5Y 5/3 OLIVE)
- เทาจาง(5Y 7/2 LIGHT GRAY)
- น้ำตาล(7.5YR 5/4 BROWN)
- น้ำตาลแกมเทาเข้มมาก(2.5YR 3/2 VERY DRAK GRAYISH BROWN)
- เขียวมะกอกซีด(5Y 6/3 PLAE OILVE)
สีเคลือบมัน
- น้ำตาลแกมเทาเข้มมาก(.5YR 2.5/2 VERY DRAK REDDISH BROWN)
สีเคลือบขุ่น (น้ำเคลือบยังไม่หลอมตัวเป็นแก้ว) ชมพู(5YR 7/4 PINK)
สีเนื้อดินไส้ใน
- แดงอ่อน(2.5YR 4/2 WEAK RED)
- เหลืองแกมแดง(5YR 6/6 REDDISH YELLOW)
- ดำ(2.5 YR 2/- BLACK)
- เทาแกมแดง(5YR 5/2 REDDISH YELLOW)
- เทา(10YR 5/1 GRAY)
การตกแต่ง
- ผิวเรียบ เคลือบทั้งด้านในและด้านนอก ยกเว้น ส่วนปากและก้นด้านนอก ด้านใน
- เคลือบใส สีเขียวมะกอก
- ด้านนอกเคลือบมัน สีเทาเข้มมาก
- เคลือบใสด้านนอกและด้านใต้ขอบปาก ยกเว้นก้นด้านนอกสีน้ำตาล
- เคลือบใสด้านในด้านเดียว สีเขียวมะกอก
- เคลือบขุ่น (น้ำเคลือบยังไม่หลอมตัวเป็นแก้ว) ด้านในด้านเดียวสีชมพู
ตกแต่งลวดลายใต้เคลือบ
- ลายขุด(Excising)ขุดเป็นร่องในแนวดิ่ง เรียงกันโดยรอบบริเวณลำตัวด้านใน
- ลายสลับฟันปลาในกรอบเส้นโค้งคู่ขนาน
ลายขีด (INCISINS) ลายโค้งรูปคลื่นขนาดกันแนวนอน
ลายประทับ (STAMPING) ลายรูปปลาคู่ด้านในภาชนะส่วนก้น
ลายประทับรูปสามเหลี่ยมเรียงกันตามแนวนอน
ลายปั้นแปะ(APPLIQUE) เป็นรูปคล้ายหูภาชนะแต่เล็กกว่า มักตกแต่คู่กับรายขีดรูปเส้นโค้งรูปขึ้น
รูปทรงสันนิษฐาน
ไห
- ปากบานออกขอบปากมน คอคอดสั้น ลำตัวผายออกแล้วโค้งสอบลงหาส่วนฐาน ก้นเรียบตรง เส้นผ่านศูนย์กลาง 12-14 ซม. หนาเฉลี่ย0.6-0.8 ซม. เคลือบด้านในส่วนปาก และด้านนอกยกเว้นด้านนอก น้ำเคลือบใสสีน้ำตาล
- ปากตรง 2 ชิ้น ขอบปากมนคอคลอดลำตัวภายออกแล้วโค้งสอบลงหาส่วนฐาน ก้นเรียบตรง เส้นผ่าศูนย์กลางปาก 13.8 ซม. หนาเฉลี่ย 0.6 ซม.
ชาม
- ปากบานออก ขอบปากมน ด้านในเป็นสัน ลำตัวโค้งสอบลงหาส่วนฐาน ก้นมีสันเตี้ยๆ เส้นผ่านศูนย์-กลางปาก 15-19 ซม. หนา 0.4-0.7ซม. สูง 4-7 ซม. การเคลือบมี
- เคลือบทั้งด้านนอกและด้านในยกเว้นด้านนอก ด้านในเคลือบใสสีเขียวมะกอก
- ด้านนอกเคลือบมันสีน้ำตาลแกมเทาเข้มมาก
- เคลือบด้านในด้านเดียวน้ำเคลือบขุ่นสีชมพู
กระปุก
- ปากบานออกขอบปากมน คอคอด ลำตัวผายออกแล้วโค้งสอบลงหาส่วนฐาน ก้นเรียบแบน หนา 0.8 ซม. เส้นผ่านศูนย์กลางก้น 4.2 ซม. น้ำเคลือบใส สีน้ำตาลแกมแดงจาง และเทาแกมเขียวมะกอก เคลือบทั้งด้านนอกด้านใน
แหล่งโบราณคดีบ้านเวียงบัว อาจจะกล่าวได้ว่าเป็นแหล่งโบราณคดีที่น่าสนใจและมีความสำคัญมากที่สุดแหงหนึ่งของจังหวัดพะเยา เพราะนอกจากจะมีลักษณะของ “เมือง” โบราณอยู่ถึง 2 แห่งแล้ว ยังเป็นแหล่งผลิตภาชนะดินเผาอยู่ในบริเวณใกล้เคียงที่น่าจะมีความสัมพันธ์กับเวียงบัวนี้ด้วย
จากตำแหน่งที่ตั้งของแหล่งโบราณคดีแต่ละแห่งและจากหลักฐานโบราณวัตถุที่พบและนำมาศึกษาเปรียบเทียบกันแล้วนั้น ทำให้อาจจะกล่าวได้ว่า
แต่เดิมนั้นแหล่งโบราณคดีเวียงบัว ได้ถูกสร้างขึ้นบนเนินเขาสูง โดยการขุดคูน้ำ-คันดิน ล้อมรอบเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ซึ่งปัจจุบัน คือ เวียงบัวสอง นั่นเอง และเวียงบัวสองนี้ คงถูกสร้างขึ้นมาเพื่อเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยเพียงชั่วคราวแล้วแต่กรณี เช่น ในเมื่อเกิดศึกสงคราม เป็นต้น ตามปรกติแล้วชุมชนจะตั้งบ้านเรือนอยู่อาศัยรอบนอกเวียงบัวตามที่ราบลุ่มที่สามารถทำการเกษตรกรรมได้อย่างสะดวก ฉะนั้นในการสำรวจทั่วไปจึงไม่พบโบราณวัตถุภายในเวียงบัวสองนี้เลย หรือถ้าจะมีก็อาจจะมีในปริมาณที่น้อยมากแต่ในการสำรวจในปี พ.ศ. 2529 นั้นไม่พบโบราณวัตถุเลย
หลังจากนั้นเมื่อชุมชนดั้งเดิมที่อยู่อาศัยในบริเวณนี้มาก่อนเกิดการขยายตัวใหญ่ขึ้น มีการอยู่อาศัยของคนเพิ่มมมากขึ้น ความจำเป็นในการต้องการ “เมือง” เพื่อการพักอยู่อาศัยเพิ่มมากขึ้น และเนื่องจาก เวียงบัวหนึ่งและสอง นั้นมีขนาดค่อนข้างเล็กอยู่บนเนินเขาสูงการขึ้นลงลำบาก ฉะนั้นการสร้างเวียงบัวหนึ่งคือเวียงบัวที่มีผังเมืองเป็นรูปใบโพธิ์ ก็นับเป็นความจำเป็นสำหรับชุมชน ณ ที่แห่งนี้
และจากการขยายสร้างเวียงบัวขึ้นมาใหม่อีกแห่งหนึ่งนั้นทำให้ผังเมืองครอบคลุมลงมาเกือบถึงพื้นที่ราบที่เคยใช้เป็นที่ทำมาหากินแต่เดิม ฉะนั้นจึงทำให้เกิดมีการเข้ามาอยู่อาศัยอย่างถาวรภายในเมืองใหม่แห่งนี้ ของชุมชนบางกลุ่ม แต่ก็คงมีการเข้ามาอยู่อาศัยอย่างถาวรภายในเมืองใหม่แห่งนี้ ของชุมชนบางกลุ่ม แต่ก็คงมีการอยู่อาศัยนอกเมืองอยู่ด้วย เพราะได้พบเศษภาชนะดินเผาภายในเวียงบัวหนึ่งนี้เป็นจำนวนมากพอสมควร
ในขณะเดียวกัน แหล่งผลิตภาชนะดินเผาที่ม่อนออมก็น่าจะเกิดขึ้นในช่วงขณะเดียวกันหรือใกล้เคียงกันกับการสร้างเวียงบัวหนึ่ง ขึ้นมาด้วยเช่นกัน เพราะจากลักษณะและรูปแบบของภาชนะดินเผาที่พบนั้นมีรูปแบบลวดลายที่เหมือนกับแสดงให้เห็นถึงการนำเอาผลผลิตจากแหล่งเตา เข้ามาใช้ภายในเวียงบัวนี้ด้วย
ผลผลิตจากแหล่งเตาม่อนออมนี้ อาจจะใช้อยู่ภายในเวียงบัวหรือบริเวณใกล้เคียงกันนี้ แต่จากปริมาณของเศษภาชนะดินเผาที่พบ มีเป็นจำนวนมาก อาจจะแสดงให้เห็นถึงกำลังการผลิตของแหล่งเตาที่น่าจะมีปริมาณพอสมควร และน่าจะส่งออกไปค้าขายกับกลุ่ม “เมือง” ใกล้เคียงในบริเวณนี้ด้วย ซึ่งการศึกษาเปรียบเทียบนั้นจะได้ดำเนินการต่อไป
การหยุดผลิตภาชนะดินเผาของแหล่งเตาม่อนออมนี้ น่าจะมีความเกี่ยวข้องกับลำน้ำห้วยป่าเค้าที่ไหลผ่านแหล่งผลิตด้วย เพราะมีปริมาณน้ำน้อย ซึ่งน้ำนับเป็นปัจจัยการผลิตที่สำคัญอย่างหนึ่งของการทำภาชนะดินเผา ฉะนั้นถ้าน้ำเริ่มขาดแคลนปัญหาในการผลิตภาชนะดินเผาก็เริ่มเกิดขึ้นและน่าจะเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ การผลิตของแหล่งเตาม่อนออมนี้ต้องหลุดไป
ต่อมาในปีพ.ศ. 2533 ได้มีข้อสันนิษฐานเบื้องต้นของ วราวุธ ศรีโสภาค ที่ทำการวิจัยเกี่ยวกับความสัมพันธ์ของกลุ่มชุมชนโบราณที่มีคู-คันดินล้อมรอบในบริเวณเมืองพะเยา ได้ข้อสันนิษฐานว่า เวียงบัวนี้คงเป็นเวียงที่ตั้งอยู่ในบริเวณพันนาคม(หน่วยในการปกครองที่มีขนาดรองลงมาจากเมือง) ซึ่งครอบคลุมพื้นที่ของตำบลแม่กา และตำบลจำป่าหวายในปัจจุบัน ซึ่งเป็นบริเวณต้นน้ำของห้วยแม่ต๋ำที่ไหลไปทางเหนือสู่กว๊านพะเยาตรงใกล้ๆกับเวียงพะเยา ลำน้ำสายนี้คงเป็นลำน้ำหลักของพันนานี้ และอาจเป็นเส้นทางติดต่อพันนานี้กับเวียงพะเยา ในลักษณะคันดินเรียบลำน้ำ ลักษณะพื้นที่ของพันนานี้เป็นบริเวณที่สูงปานกลางที่อยู่ระหว่างที่ราบลุ่มขนาดใหญ่ของเมืองพะเยา กับเทือกเขาทางทิศใต้ ที่เป็นเขตของเมืองพะเยา พื้นที่จึงเป็นเนินเขาเตี้ยๆ สลับกับที่ราบหุบเขาแคบๆอยู่ทั่วไป โดยเนินเขาจะสูงขึ้นเรื่อยๆ เมื่อลงมาทางใต้ และที่ราบก็จะน้อยลง อย่างไรก็ตามก็มีบริเวณที่เป็นช่องทางไปติดต่อกับหุบเขาของอำเภองาว จังหวัดลำปางได้ ปัจจุบันถนนพหลโยธินก็ตัดจากงาวผ่านพันนานี้เข้าสู่เมืองพะเยา ดังนั้นพันนานี้จึงเป็นปากทางเข้าสู่เมืองพะเยา
จากความสำคัญดังกล่าวคงเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้พันนานี้มีการสร้างเวียงขึ้นเป็นครั้งแรก มีจุดประสงค์ใช้เป็นป้อมปราการยามสงคราม จึงได้เลือกสร้างเวียงขึ้นบนเนินเขาสูง คือ เวียงบัวสอง แต่เวียงนี้คงไม่ได้ใช้เป็นที่อยู่อาศัยถาวร ผู้คนจะอพยพมารวมกันอยู่ในเวียงเฉพาะยามศึกสงคราม ส่วนเวลาปกติคงอาศัยทำมาหากินตามที่ราบ ตั้งเป็นหมู่บ้านต่างๆอยู่นอกเวียง จะเห็นได้ว่าไม่มีหลักฐานการอยู่อาศัยภายในเวียงบัวสองเลย ทั้งนี้คงเพราะพื้นที่เป็นเนินเขาไม่เหมาะสมต่อการตั้งถิ่นฐาน
ความสำคัญอีกประการหนึ่งของพันนานี้ คือเป็นแหล่งผลิตภัณฑ์เครื่องถ้วยชามของเวียงพะเยา พบแหล่งเตาเผาใกล้กับลำห้วยแม่ต๋ำ และคงอยู่ในขอบเขตของพันนาเดียวกันนี้ แสดงว่าการผลิตเครื่องถ้วยชามคงเป็นอุตสาหกรรมใหญ่พอสมควร และประชากรจำนวนไม่น้อยของพันนานี้คงมีอาชีพหลักในการผลิตเครื่องถ้วยชาม ทั้งนี้จะเห็นว่าจะพบผลิตภัณฑ์ของแหล่งเตาเหล่านี้ ได้ทั่วไปในเมืองต่างๆของล้านนา แสดงว่าเป็นการผลิตเพื่อการค้าอย่างแท้จริง
ความเติบโตของอุตสาหกรรมผลิตเครื่องถ้วยชามนี้คงเป็นเหตุผลที่ทำให้เกิดการสร้างเวียงอีกเวียงขึ้นมา คือ เวียงบัวหนึ่ง โดยขยายจากเวียงบัวสองที่ตั้งอยู่บนเขา มาสร้างเวียงใกล้ที่ราบเพื่อให้เป็นที่อยู่อาศัยอย่างถาวรได้ อย่างไรก็ตามประชากรส่วนใหญ่ของพันนาที่ประกอบอาชีพผลิตเครื่องถ้วยชามหรือทำนา ทำไร่ ก็คงจะอาศัยอยู่ในหมู่บ้านของตนนอกเวียงเช่นเดิม ภายในเวียงคงเป็นที่อยู่อาศัยของผู้ปกครองพันนา หรือเป็นชุมชนที่มีหน้าที่ในการควบคุมการผลิตเครื่องถ้วยของพันนานั
ศุภรัตน์ ตี่คะกุล เรียบเรียงข้อมูล, ดูแลฐานข้อมูล